Unsur Ekstrinsik lan Intrinsik Teks Pewayangan [materi wayang 2]

 

4. Unsur Ekstrinsik lan Intrinsik Teks Pewayangan

            Sawijine sastra (cerkak, novel, cerita pewayangan, drama, lan geguritan) mujudake asli imajinasi utawa yasan pengarang. Unsur-unsur sastra dibedakake dadi rong warna yaiku unsur intrinsik lan unsur ekstrinsik.

a.       Unsur Ekstrinsik

Unsur Ekstrinsik mujudake unsur-unsur kang mangun karya sastra saka jaba, kayata: latar wuri panguripane pengarang, pandangan hidup pengarang, situasi sosial, utawa budaya laire karya sastra kasebut, lsp.

b.      Unsur Intrinsik

Unsur Intrinsik mujudake unsur sastra kang mangaribawani kagayuhe:

1)      Tokoh (paraga)/Penokohane

2)      Tema

3)      Plot/Alur

4)      Gaya Basa

5)      Sudhut pandhang/Point Of View

6)      Latar/Setting

Katrangan:

1)      Tokoh (paraga) mujudake indhividu kang duwe peran sajrone crita, kang ngalami prastawa utawa duweni tumindak ing maneka prastawa sajrone cerita. Tokoh (paraga) iki dibedakake dadi patang warna yaiku:

a)      Tokoh/Paraga Utama (Protagonis)

b)      Tokoh/Paraga Antagonis (tokoh/paraga kang mujudake kosok baleen tokoh/paraga utama)

c)      Tokoh/Paraga Tritagonis (Tokoh/paraga pelerai)

d)     Tokoh/Paraga Pembantu utawa peran pembantu/figuran

Penokohan mujudake pelukisan tokoh/paraga crita ing kahanan lair utawa batine, klebu keyakinan uripe, adat istiadate, lan sapiturute. Ana telung macem cara kanggo nglukisake utawa nggambarake watak, yaiku:

a)      Cara Analitik yaiku pengarang nyritakake utawa njlentrehake watak tokoh/paraga crita secara langsung,

b)      Cara Dramatik yaiku pengarang ora secara langsung nyritakake watak tokoh/paraga kaya ing cara analitik, nanging nggambarake watak tokoh/paraga kanthi cara: njembarake panggonan utawa lingkungane sang tokoh/paraga. Nampilake dhialog antar tokoh/paraga lan saka dhialog-dhialog iku bakal katon watak para tokoh/paraga ing sajrone crita,

c)      Cara Campuran yaiku pengarang nggunakake kalorone cara kasebut kanthi tujuan kanggo padha dene njangkepi.

2)      Tema mujudake pokok pikiran utawa babagan kang dirembug ing sawijine crita kanga rep disampekake pengarang liwat rerangkene crita.

3)      Plot/Alur mujudake dalan crita utawa rerangken prastawa kang didhapuk andhedhasar hokum kausalitas (gayutan kang nuduhake sebab akibat). Andhedhasar gayutan kasebut, mula saben crita duweni plot/alur kang kaya mangkene:

a)      Tahapan tetepungan (perkenalan)

b)      Tahapan tumuju pertikaian

c)      Tahapan konflik, terus tumuju tansaya rumit

d)     Tahapan klimaks

e)      Tahapan muncule sawijine solusi

f)       Tahapan karampungan (penyelesaian)

4)      Gaya Basa yaiku cara khas sawijine pengarang sajrone ndungkapake idhe, utawa gagasan liwat crita.

5)      Sudhut pandang (point of view) yaiku salah siji unsur fiksi kang dadi kunci kesuksesane crita. Sudhut pandhang iki mujudake cara pengarang anggone mapanake anggane tumrap crita. Sudhut pandhang kaperang dadi telu, yaiku:

a)      Sudhut pandhang wong katelu, yaiku nganggo tembung “dheweke”

b)      Sudhut pandhang wong kapisan, yaiku nganggo tembung “aku”

c)      Sudhut pandhang campuran antarane katelu lan kapisan.

6)      Latar/setting yaiku gambaran ngenani waktu, panggonan, lan swasana kang dumadi sajrone crita.

 

 

5. maca Endah Teks Pewayangan

a.         Antawacana

Antawacana yaiku dhialog antar paragane wayang. Dene antarwacana antarane paraga wayang klawan niyaga, wiraswara, utawa juru kawih ingaranan dhialog samping (aside).

b.                  Janturan

Janturan yaiku tetembungan ing sajrone pewayangan kang mujudake pocopane dhalang (monolog) kanggo mbukani crita (lakon) ing crita wayang kulit.

Comments

  1. Nama: Pungki agung effendi
    Kelas:Xl tkro 04
    Absen:01

    ReplyDelete
  2. Nama :Rere Abisandy
    Kelas. :Xll-TKJ 2
    No.abs :24

    ReplyDelete
  3. Nama = Achmad Kawakib
    Kelas = XI DPIB 1
    no.abs = 02

    ReplyDelete
  4. Nama: Ade yoga putra ramadhan
    Kelas: X TBSM 1
    No. Absen: 1

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

Dasanama ing Wayang Purwa

Temu Manten Adat Bubak Kawak